Foar d'ar goulennoù

Nann ! Evel ar galleg e vez desket brezhoneg tamm-ha-tamm adalek ar skol-vamm, en ur zoujañ d’ar programmoù. Yezh an deskiñ eo ar brezhoneg, n’eo ket un dra ouzhpenn. Yezh buhez ar c’hlas eo ar brezhoneg ha ne vez ket pounneraet amzer labour ar vugale gant an deskiñ anezhañ.

Ar yezh vev estren, ar saozneg peurliesañ, a vez kelennet adalek ar KP (klas prientiñ) evel er c’hlasoù unyezhek. Evel-se e komañs ar vugale da zeskiñ o zrede yezh vev. Aesaet e vez an deskiñ gant ar barregezhioù yezhel prenet dre m’o deus desket brezhoneg abred. Ar varregezh da dremen eus an eil yezh d’eben zo bet desket ganto en o oad tenerañ. Gallout a raint goude-se ober gant ar yezhoù estren all en un doare naturel.

Da gentañ-penn peogwir emaomp e Breizh, peogwir e seller ouzh ar brezhoneg evel ur yezh en he fart hec’h-unan hag a ya d’ober ul lodenn eus identelezh Breizh. A-hend-all, peogwir o deus diskouezet ar yezhoniourien ne c’hall an divyezhegezh mont en-dro nemet ma vez gwriziennet en un endro tost. Ret eo eta kregiñ gant ar yezhoù tost d’ar galon. Ur wech tapet ar pleg da dremen eus an eil yezh d’eben en un doare naturel e vo aesoc’h d’ar vugale deskiñ yezhoù all. En enep da raksoñjoù, seul vui e ouzer yezhoù, seul vui e c’haller deskiñ reoù all. Evel-se e c’hallo ar vugale deskiñ distagañ sonioù e brezhoneg n’eus ket anezho e galleg hag a vo adkavet ganto e yezhoù all diwezhatoc’h en alamaneg, e spagnoleg hag, evel-just, e saozneg.

“Deskiñ ur yezh rannvroel abred a vroudo ar vugale da zeskiñ yezhoù estren all. Dre an hent- se e vo kaset ar vugale da vezañ Europiz warc’hoazh. Ar saozneg, o vezañ m’eo ur yezh hollvedel brizhofisiel he statud ne ro ket c’hoant d’an dud da zeskiñ yezhoù all.”Claude Hagège, yezhoniour e “L’enfant aux 2 langues”.

Deuet e oa aon rak an dra-se goude ma oa bet graet ur studiadenn er bloavezhioù 70 er Stadoù-Unanet. Dislavaret e oa bet goude-se gant studiadennoù all nevesoc’h ha niverusoc’h. En deiz hiziv ez eus bet degemeret gant ar gumuniezh skiantel eo pinvidikoc’h geriaoueg ur bugel diyezhek. Meur a studiadenn a ziskouez eo kreñvaet barregezh difetisaat ar vugale gant deskiñ div yezh abred. Deskiñ a reont evel-se ez eus kement a zoareoù da welet ar bed hag a yezhoù evit deskrivañ anezhañ.

Kalz a raksoñjoù zo bet e Frañs diwar-benn en divyezhegezh e-pad pell amzer. Kement-se a zispleg ez eus bet tapet un tamm dale war dachenn an deskiñ yezhoù pa geñverier gant ar broioù all en Europa. Unan eus ar raksoñjoù stankañ e oa en em chalañ evit ar vugale a vefe revec’hiet o empenn gant 2 yezh, betek m’en em veskfent, a-benn ar fin, en o spered. E gwirionez, 40 bloavezh a skiant-prenet war dachenn an divyezhegezh e Kebek, e Kembre, er Stadoù-Unanet, hag ivez e Breizh, o deus diskouezet e oa ar c’hontrol-mik. An araokadennoù war dachenn an neurologiezh hag al lunerezh mezegel o deus diskouezet ivez n’eo ket rouestlañ ar spered a ra an divyezhegezh, aesaat d’unan bezañ en e vleud ne lavaran ket.

“« E penn ar vugale yaouank ez eus neuron a-vil-vern hag al liammoù kenetrezo a vez graet aesoc’h eget e penn an dud deuet. An neuron na vint ket implijet e penn ur bugel a yelo da get : kenkoulz eo ober e vad eus barregezhioù an empenn kentoc’h eget lavaret e vefe revec’hiet” Nathalie Richard, ortofonourez.

Evel-just ! E war-dro daou-ugent skol eil derez e kinniger an divyezegezh brezhoneg-galleg. Pouezus eo ar c’hendalc’h pedagogel evit lakaat ar pezh zo bet desket er c’helc’hiad kentañ da badout. Gant deskiñ danvezioù all dre ar brezhoneg, ouzhpenn ar yezhoù estren, e c’hall ar vugale komz ha skrivañ e doareoù disheñvel. Gallout a reer kavout skolajoù ha liseoù ma kinniger un hentad diyezhek. Gallout a reer ivez kinnig an danvez dibab-se er vachelouriezh, dreist-holl dre Greizenn vroadel ar pellgelennerezh (CNED) evit ar skolioù ma ne vez ket kinniget an danvez dibab-se. Goulennit titouroù en ho skol evit gouzout peseurt hentad a vez heuliet peurliesañ gant ar vugale a ya kuit eus ar c’helc’hiad kentañ.